Mijn nieuwe lief kwam met een boekje aanzetten. The Obstacle Is The Way. Geschreven door Ryan Holiday, een mij onbekende maar succesvolle Amerikaanse ‘media strategist and prominent writer on strategy and business’. Hm. Niet echt mijn ding. Maar dit boekje zou licht werpen op het gedachtegoed van de stoïcijnse filosofen. Volgens mijn lief kon ik daar z-e-k-e-r iets van opsteken.
Ik beken. The Obstacle Is The Way geeft wijze levenslessen over het omgaan met tegenslag, het behouden van gemoedsrust, zelfdiscipline, introspectie, en nog wat van die zaken. Gebaseerd op de filosofische principes van de stoïcijnen – denkers uit de klassieke oudheid, die vanaf de derde eeuw voor Christus merkwaardig actuele inzichten hebben geformuleerd.
Afgelopen vrijdag wijdde NRC Handelsblad nog een groot artikel aan ‘Hoe word ik een stoïcijn?’ Filosoof Miriam van Reijen legt hierin uit dat een stoïcijn niet iemand is ‘die alles maar van zich af laat glijden, maar iemand die weet wanneer hij of zij moet handelen en wanneer hij of zij geen energie moet steken in iets wat niet in zijn vermogen ligt’. Of, zoals de Griekse filosoof Epictetus (die leefde van 50 tot ca. 130 na Christus) het verwoordde: “Wat niet in onze macht ligt is de wereld, andere mensen, ons lichaam… Wat wel in onze macht ligt zijn onze gedachten, ons willen, onze keuzes.” Deze uitspraak is met nog 52 citaten opgetekend door zijn leerling en bewonderaar Arrianus, in het jaar 130 na Christus. Het Zakboekje met Epictetus’ wenken voor een evenwichtig leven, is nu – zo’n 19 eeuwen later – online te bestellen bij winkels als Bol.com. Wie had dat kunnen bevroeden.
Enfin. Na The Obstacle Is The Way – wat mij toch iets te Amerikaans was – nam ik begin 2015 voorzichtig een proefabonnement op Filosofie Magazine, en begaf ik mij op een maartse dag naar Amsterdam. Voor de class ‘Rust in je hoofd’, op de Herengracht 215. Bij een van de wereldwijde vestigingen van de in 2008 door de Britse filosoof en schrijver Alain de Botton opgerichte The School of Life in Londen. De website-informatie beloofde: ‘In onze classes maak je kennis met frisse ideeën van grote denkers uit heden en verleden, die praktisch bruikbaar zijn voor je alledaagse vragen over de richting van je leven. […] De classes zijn een combinatie van kennisoverdracht, reflectie en gesprek.’
Ik kan niets anders zeggen, het was super. Leuke classgenoten en een goede docent (Jan Wolter Bijleveld), die grossierde in oefeningen, leestips en puntige citaten van filosofen, schrijvers en kunstenaars. Wat een geruststellende gedachte dat innerlijke onrust van alle tijden is – zoals generatie na generatie moppert op ‘de jeugd van tegenwoordig’. En daar waren ook de wijze stoïcijnen weer. De Romeinse filosoof Seneca (4v.Chr.-65naChr.) gaf 2000 jaar geleden al praktische adviezen. Ik schreef ze ijverig over van het projectiescherm:
- Doe wat bij je past
- Hecht niet te veel waarde aan materiële zaken
- Wil niet alles wat anderen ook hebben
- Temper je verwachtingen
- Berust in tegenslag en verdriet
- Vermijd doelloze drukte
- Steek je energie in de juiste mensen
- Neem tijd voor ontspanning
- Wees jezelf.
En nu komen we bij een interessante paradox. Seneca schreef met zijn werk Innerlijke rust een zelfhulpboek avant la lettre, maar signaleerde tegelijkertijd: “Zie wat er is, in plaats van te bedenken hoe het zou moeten zijn.” Docent Bijleveld vulde treffend aan: “De hele zoektocht naar geluk maakt tekortkomingen zo voelbaar, dat je eigenlijk ongelukkiger wordt. Je imperfectie wordt alleen maar duidelijker door management- en zelfhulpboeken.” Zijn advies: streef naar een mooie mix van rust én positieve onrust in je leven.
Steek dat maar in je zak.
Openingsbeeld: © Filosofie.nl