‘Cursusaanbod uitzoeken: filosofie, psychologie, politicologie, sociologie, milieukunde, aardwetenschappen.’ Actielijstje uit 2014. De kunst van het kiezen… Filosofie. To start with. Mede geïnspireerd door René Gude, de Denker des Vaderlands die een meester was in het omzetten van ingewikkelde ideeën en kwesties in begrijpelijke taal.
René Gude, filosoof en sinds mei 2013 Denker des Vaderlands, overleed aan botkanker op 13 maart 2015. ‘Sinds in 2007 kanker bij hem was vastgesteld en hij een been verloor, zocht hij raad bij de stoïcijnse filosofen die stelden dat je nare emoties als ‘ik ga dood’ niet onnodig moet verlengen met je verstand’, memoreert de Internationale School voor Wijsbegeerte (ISVW) in Leusden. Gude was hier van 2002 tot mei 2013 directeur – en daarvoor hoofdredacteur en uitgever van Filosofie Magazine.
Wat vond ik onze Denker des Vaderlands goed, samen met Theo Maassen in het tv-programma 24 uur met… Prikkelende denkbeelden, levenslust, humor, verre van braaf, ontroerend. Bijna twee maanden later, op 31 maart 2014, trof ik Gude weer op de buis, bij Schepper & Co (een ook voor atheïsten boeiend tv-programma over geloof en samenleving). Dit interview is na zijn dood herhaald, en ingeleid met een kort gesprek tussen presentator Jacobine Geel en zijn weduwe, Babs van den Bergh.
Iets recenter was Gude nog te zien in een speciaal tweeluik van de NTR-serie Kijken in de ziel, getiteld Op de drempel. Coen Verbraak praat hierin met mensen die van hun arts te horen hebben gekregen dat ze nog maar korte tijd te leven hebben. De uitzendingen – op 4 en 11 januari – waren krap een jaar na Gude’s dood. Opnieuw ontroerde en intrigeerde hij mij. En vast veel meer kijkers. Maar zijn bekendste mediaoptreden was ongetwijfeld bij De Wereld Draait Door, op 29 september 2014.
In het boekje Ik blijf nog even kletsen. De laatste gespreken met René Gude tekent NCR-journalist Rosan Hollak uit zijn mond op: ‘In de afgelopen twintig jaar is [in Nederland] een publieksfilosofie ontstaan die de Amerikaanse filosoof Martha Nussbaum zelf ‘benijdenswaardig’ heeft genoemd. Dan denk ik niet alleen aan de lectoren aan hogescholen, maar ook aan de ISVW, de Maand van de Filosofie, Filosofie Magazine of omroep Human. Ik hoor, zeker in mijn rol als Denker des Vaderlands, bij dit project. Ik zie het als een poging om de collectieve intelligentie te vergroten. Als ik met die kennis bij DWDD kan zitten, een programma dat veel aan kunst en wetenschap doet en gemiddeld zo’n 1,4 miljoen kijkers trekt, dan is dat fantastisch.’
René Gude. Hij bracht ook mij dichterbij (publieks)filosofie, waarover later meer. Spijtig dat hij niet langer de kans kreeg om te fonkelen en inspireren.
NB. In september verschijnt bij Uitgeverij Atlas Contact het boek Wat kan mij gebeuren – leven met René Gude van Babs van den Bergh. Nog een – ietwat wrange – leestip: Sterven is doodeenvoudig. Iedereen kan het – Wim Brands in gesprek met René Gude (ISVW 2014).
Openingsbeeld: René Gude voor het laatst bij De Wereld Draait Door (© Vara/DWDD)